[Opvallend] ‘Gemeenten worstelen met WOB-uitspraak openheid sms en WhatsApp’
Een uitspraak van de Raad van State, waarin is bepaald dat werkgerelateerde sms-berichten en WhatsApp gesprekken die ambtenaren vanaf hun privé-smartphone voeren ook inzichtelijk gemaakt moeten worden bij een WOB-verzoek, zorgen voor vraagstukken binnen gemeenten, zo meldt Binnenlands Bestuur.
Maart
In maart bepaalde de Raad van State dat sms’jes en WhatsApp-berichten op zowel zakelijke als privételefoons van bestuurders en ambtenaren vallen onder de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), als deze in het kader van het werk zijn verstuurd. De uitspraak heeft als gevolg dat zakelijke sms’jes en WhatsApp-berichten op die telefoons kunnen worden opgevraagd door bijvoorbeeld journalisten. De Raad van State legt de WOB uit als een wet die geldt voor alle zakelijke communicatie.
Een ambtenaar hoeft geen privéberichten te overhandigen in een WOB-procedure. Ook kan een overheid nog steeds openbaarmaking weigeren, op dezelfde gronden als nu. Een van die weigeringsgronden is als een bericht een ‘persoonlijke beleidsopvatting’ is. De Raad van State denkt ook dat dat bij app-jes en sms’jes vaker het geval zal blijken.
Inkleuren nieuw beleid
De vraag waar Gemeenten momenteel mee worstelen is hoe aan een WOB-verzoek kan worden voldaan op het moment dat communicatie is gevoerd vanaf een privé telefoon van een ambtenaar. Zonder medewerking van deze persoon is het nagenoeg onmogelijk om de communicatie beschikbaar te stellen aangezien telecomproviders sms-verkeer niet zomaar beschikbaar stellen en WhatsApp-verkeer door end-to-end encryptie ook nergens beschikbaar is. Ook kan een medewerker zelf de communicatie bewust- of onbewust verwijderen of reeds verwijderd hebben, waardoor het niet meer mogelijk is om aan een WOB-verzoek te voldoen.
Volgens Binnenlands Bestuur bezint Ambtelijk Nederland zich momenteel over hoe het met de nieuwe regels om moet gaan. Belangenorganisaties voor ambtenaren, de VNG en het Nationaal Archief ‘bestuderen de gevolgen van de uitspraak’. Er wordt gewacht op nieuwe jurisprudentie. Pas als deze regels zijn toegepast in een nieuwe rechtszaak – bijvoorbeeld over het wissen van een WhatsApp-archief door een gemeentesecretaris of een verbod op gebruik van privételefoons door wethouders in een gemeente – kan een overheidsorganisatie het beleid inkleuren.